کاربرد RFID درحل مسائل پزشکی، درمانی و دارویی

امروزه، زنجیره تامین با استفاده از تکنولوژیهای جدید توانسته یک زنجیره همکاری در بین شرکتهای مختلف عضو خود و در یک محیط جهانی ایجاد نماید. برترین و مهمترین این تکنولوژیها RFID یا همان سیستمهای شناسایی از طریق امواج رادیویی می باشد. از طرفی با استفاده از سه مفهوم زنجیره تامین و سیستمهای شناسایی از طریق امواج رادیویی و همچنین خدمات درمانی می توانیم به مفهومی جدید و حرکتی نوین در ارائه یکپارچه خدمات درمانی برسیم و آن را زنجیره ارزش مراقبت های بهداشتی بنامیم. و حتی از آنهم فراتر رفته و در سطحی بالاتر و دریک هماهنگی و همکاری جهانی به یک سیستم همکاریهای درمانی(Collaborative medical Services  )  دست یابیم. و در نتیجه آن  کلیه خدمات پزشکی و درمانی را در سطح جهانی یکپارچه نماییم. در این راستا جمع آوری اطلاعات بهداشتی، درمانی و پزشکی (پرونده بهداشتی پزشکی بیمار) کاری بس پیچیده و پر هزینه خواهد بود و با این وجود، در صورت موفق شدن و  جمع آوری این اطلاعات در بانکهای اطلاعاتی امکان تبادل این اطلاعات بین بیماران و پزشکان در سطح جهانی با توجه به قوانین مختلف حاکم بر سیستمهای بهداشتی و درمانی بسیار سخت و حتی به نظر غیر ممکن می رسد.  استفاده از سیستمها و تکنولوژیهای جدید از جمله RFID و تگهای مخصوص تهیه شده در این زمینه می تواند این رویای بنظر دست نیافتنی را واقعیت بخشیده و حتی یک سیستم همکاری و  هماهنگی بهداشتی در سطح جهان ایجاد نماید. دراین مقاله ابتدا به معرفی سیستم RFID و تگهای آن می پردازیم و سپس به استفاده این تکنولوژی در خدمات درمانی و دارویی خواهیم پرداخت.

1-    مقدمه

یکی از جدیدترین و پر کاربردترین تکنولوژیهای جدید Auto ID و یا فناوریهای شناسایی خودکار   است. در حقیقت تمامی  شیوه های جمع آوری داده ها و ورود آنها به رایانه ها بدون دخالت انسان را میتوان در ذیل عنوان " شناسایی  خودکار" جای داد .

شناسایی خود کار خود به بخشهای مختلفی تقسیم می شود، ازجمله فناوری بار کد (Bar Code) بیومتریکس (Bio Metrics) یا فناوری مورد استفاده در شناسایی با استفاده از علائم و مشخصات جسمی مانند عدسیه چشم و اثر انگشت و...

RFID ، یا فناوری شناسایی از طریق امواج رادیویی یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین این تکنولوژیها بوده وبا استفاده از پیشرفت های نوین ایجاد شده خود را تبدیل به سیستمی بی رقیب نموده است.

RFID داده ها را توسط ابزارهای ویژه خود، بصورت خود کار استخراج و با استفاده از ابزار مناسب انتقال داده ، در زمان و مکان مورد انتظار در اختیار ما قرار می­د هد.

2- تاریخچه

پیشینه RFID به نیمه دوم دهه 1340 میلادی و ارتش آلمان بر می­گردد. ارتش آلمان در شناسایی هواپیماهای خودی از هواپیماهای غیر خودی مخصوصا در شب که دید چشمی نیز محدود است، از این فناوری استفاده می کرد. هواپیماهای خودی امواجی برای مرکز شناسایی ارسال می کردند که این اطمینان را به مرکز می داد که هواپیمای دشمن نیستند و به همین دلیل پدافند هوایی در مورد آنها متوقف می شد. شاید بتوان گفت این فناوری از اولین کاربردهای امواج رادیویی بوده است.

در سال 1946، León Theremin یک وسیله جاسوسی برای شوروی سابق برای مخابره صوتی اختراع کرد. این وسیله امکان مخابره بین دو وسیله رادیویی توسط امواج رادیویی را بر قرار می ساخت. فرستنده ای، خبری را مخابره می کرد و امواج دریافت شده ،  گیرنده ای را که دارای صفحه دیافراگمی بود به لرزه در می آورد. این فناوری را به عنوان پدر فناوری RFID می دانند.

نقطه عطف در تاریخچه فناوری RFID مقاله ای با نام “Communication by Means of Reflected Power” بود که Harry Stockman آن را در اکتبر 1948  منتشر نمود و در آن پیشگویی کرد که: «قبل از حل هر مشکلی در عرصه علم، باید تحقیقات و توسعه علمی در زمینه ارتباطات توسط نیروهای انعکاسی متمرکز شود و قبل از هر چیز زمینه های مفید کاربرد آن مورد کاوش قرار گیرد.» این مقاله اهمیت کاربرد امواج رادیویی را بیشتر از پیش روشن ساخت و پیشرفت در آینده را منوط به استفاده از این فناوری ها دانست.

در سال 1973، تعداد 3,713,148 مجوز کالا صادر شد که از فناوری RFID استفاده می کردند و جد RFID مدرن لقب گرفتند که دارای حافظه 16 بیتی بودند. این مجوزها برای گمرک نیویورک صادر شده بودند. این مجوزها تاییدیه ای از طرف گمرک برای کالا بشمار می آمدند.

نخستین تگهای RFID از نوع پسیو در اکتبر همان سال در کتابخانه Los Alamos Scientific با حافظه 12 بیتی و با فرکانس MHz 915 برای سامانه امانت کتاب بکار رفت.

نصب این فناوری  بر روی موجودات زنده برای اولین بار بصورت آزمایشی در حیوانات به کار رفت. سپس در سال 1998 یک پروفسور بریتانیایی آنرا بر روی انسان آزمایش کرد که موفقیت آمیز بود. برروی مشتریان VIP ،در کلوپهای شبانه بارسلونا و روتردام ، تگهای RFID نصب شد تا افراد خاصی که دارای این تگ ها هستند فقط اجازه ورود به آن را داشته باشند و بتوانند سفارش نوشیدنی بدهند. در سال 2004، Mexican Attorney General's office بر روی 18 نفر از اعضای خود برای کنترل دسترسی به اتاق اطلاعات محرمانه تگهای RFID نصب کرد. روی این 18 نفر تگ هایی نصب شد که به آنها اجازه می داد تا وارد اتاق محرمانه شده و از اطلاعات آن استفاده کنند.

در جولای سال 2004  ، استفاده از سیستم RFID به منظور شناسایی بیماران در بیمارستان و یا دسترسی بعضی از کارکنان، به پرونده بیماران مورد بررسی قرار گرفت. از آن پس بعضی بیمارستان های آمریکا شروع به کاشت سیستم های RFID در بیماران به منظور مدیریت بهتر  کردند. همچنین برای جلوگیری از جابه جا شدن لوله های آزمایش در کلینیک ها از سیستم های RFID استفاده شد. در اکتبر سال 2004  اولین تراشه  RFID که برای کاشت تهیه شده بود توسط سازمان غذا و دارو ی امریکا تایید شد. سازمان نظارت بر مواد غذایی و دارویی آمریکا تاکنون فقط برچسب‌های "غیرفعال" را برای کاشتن در بدن انسان تایید کرده است. این برچسب‌ها پس از قرار دادن در بدن قابل تغییر نیست و محدوده انتقال و ظرفیت محدودی دارد. این دستگاهها فقط می‌تواند یک رمز شناسایی منحصر بفرد داشته باشد تا از حریم خصوصی افراد محافظت کند.

2-   روش کار

روش کار به این شکل است که فناوریRFID  با شناسایی از طریق امواج رادیویی ، داده را با استفاده از ابزار مناسب انتقال داده وبه وسیله ابزارهای خودکار یا Reader ها ، اطلاعات کالاها را از یک فاصله معینی استخراج کرده و آن را در زمان و مکان مورد نظر در اختیار ما قرار می دهد.

بصورت خلاصه و کلی برای اجرای یک سیستم RFID به بخشهای زیر نیاز می باشد:

* Reader ها از طریق امواج بر اساس tag ها و یا علامتی که روی کالا چسبانده و یا متصل شده آنها را ردیابی می نماید. این برچسبها و tag ها به کالا الصاق می شود و از یک IC یا چیپ همراه با یک آنتن تشکیل شده است که اطلاعات مربوط به  EPC (Electronic Product Code)  بر روی آنها ذخیره شده است. این تگها سایزهای متفاوتی دارند و بسیار ریز حتی در حدود یک میلیمتر می باشند.

* تگها از نظر جنس نیز متعدد هستند، رایج ترین آنها تگ کاغذی است که بصورت پرینت تهیه شده و بر روی بسته بندی ها چسبانده می شوند.

همچنین تگها به سه نوع : Passive ، Semi passive ، Active موجود می باشند ولی عمدتا بصورت دو نوع Passive(غیرفعال) و Active (فعال) خوانده می شوند.

Passive ها عکس العملی کار میکنند . به علت عدم وجود مواد مولد انرژی ( مانند باتری) خود شان امواج و اطلاعات را ارسال نمی کنند و تنها درهنگام دریافت امواج از Reader ها فعال می شوند و داده ها را ارسال می کنند. نوع دیگر(Active) دارای باتری است وبصورت اتومات، داده هارا در محیط اطراف و تا یک شعاع معین ، پیوسته منتشر می کنند. فاصله  قابل خواندن آنها از 7-8 متر تا حدود 250 متر می باشد و البته  همچنان نیز در حال توسعه هستند .

تفاوت تگهای Passive و Active عمدتا در رابطه با اطلاعات ذخیره شده در آنهاست. در تگهای Passive یکبار داده ها به شکل EPC شارژ میشود و بعد از آن فقط قابل خواندن هستند. ولی Active ها وSemi Active ها مثل CD هایی هستند که هم می شود روی آنها نوشت و هم خواند. طول عمر آنها 5 تا 10 سال است که البته باتریها قابل جایگزین و یا حتی در بعضی مدلها قابل شارژ  کردن  می باشند .

قیمت آنها از حدود 5 سنت تا 10 دلار و بالاتراست ولی پیش بینی می­شود که در آینده قیمت آنها تا 2 سنت کاهش پیدا کند.

* EPC : شماره شناسایی منحصربفردی است که به واسطه آن می­توان اطلاعات منحصر به فرد هر قلم کالا را بدست آورد . این کد قابل انطباق با سایر سیستمهای شماره گذاری از جمله بارکد است .

این سیستم حجم عظیمی دارد بطوریکه برآورد می­شود اگر بخواهند روی تک تک دانه های برنج محصول کل دنیا برچسب RFID بچسبانند سریالهای EPC گنجایش یک چنین ظرفیتی را َدارد و هیچ دوگانه برنجی را نمی توان با سریال مشابه پیدا کرد.

* Savant : نرم افزار واسطه ساوانت وظیفه مدیریت رویدادهای ادراک شده توسط Reader را از طریق کدهای الکترونیکی یاEPC  و از طریق سیستم پردازش داده و پالایش و فیلترینگ و خلاصه نویسی از رویداد ها انجام می دهد. این کار توسط شبکه به جهت جلوگیری از ایجاد ترافیک صورت می پذیرد .

* ONS Server : (Object Name Server) این سرور، EPC دریافت شده را با استخراج Manager EPC که اولین بخش کدینگ با سریال EPC است ، URL مربوط  به شرکتهای صاحب کالا  بر روی اینترنت تشخیص و اطلاعات خوانده شده را به آن منتقل می کند.

چنین تکنولوژی اطلاعات دیگر محدودیت محیطی ندارد و گردش اطلاعات به صورت اتوماتیک در اختیار تمام ذی نفعان در تمام جهان قرار می­گیرد.

PML : نوعی زبان برنامه نویسی توسعه یافته XML است که تبادل اطلاعات میان استفاده کنندگان را در یک شبکه امکان پذیر می کند.

4- کاربرد RFID در پزشکی

هرچند که توضیحات ارائه شده در بالا مربوط به سرویسهای مختلف تجارت الکترونیکی و بخصوص فعالیتهای  زنجیره تامین کالا و خدمات تجاری می باشد اما اخیرا بحث ورود کاربرد RFID  در بخشهای مختلف پزشکی ، بهداشتی و درمانی بسیار فراگیر و رو به گسترش است.

RFID به یکی کردن مردم با ابزارهای هوشمندی مانند کامپیوتر در زنجیره ارزش مراقبت های بهداشتی کمک می کند. ( 2 ) قدرت RFID در این است که به ما عملکردهای خودکار بیشتری داده و فعالیتهای  مختلف تجاری در استراتژیهای پشتیبانی  را بهبود می بخشد.

پیگیری از انبار داروها تا دست بیماران توسط RFID یک پتانسیل شگرف و عجیب را برای پیشرفت سرمایه بصری ارائه می دهد و ایمنی ، امنیت و بازده عملیاتی بیشتری را برای سازمانها و نهادهای مراقبت های  بهداشتی  میسر می سازد.

توان نجات بخشیدن با کیفیت بالا و با هزینه کمتر، مادامی که این امکانات در رقابت اقتصادی جهان همراه  باشد می تواند معنی داشته باشد :

آنچه که در بحث استفاده از RFID  بیش از هر قسمت دیگر در بخش بهداشتی مورد نظر است تگهای مرتبط با پزشکی است. سایر موارد مطرح شده در بخش روش کار (ذکر شده در بالا) در کاربردهای بهداشتی ، درمانی و دارویی  همچنان  مورد نیاز بوده و می بایستی جهت خواندن و آماده سازی و ارسال تگهای مخصوص بکار گرفته شده در درمان مورد استفاده قرار گیرد.

برای بسیاری از افراد کاشت چیپ شناسایی با فرکانس رادیویی ( RFID ) به نظر یک داستان علمی تخیلی است، اما در واقعیت این کار انجام می شود و اثر آن همانند نیش یک پشه است.

جوزف کرال یکی از مدیران Flanders - در روز 10 ژانویه با کمک یک دکتر، چیپی را زیر پوست خود کاشته است. تنها اثر باقیمانده از آن یک نقطه کوچک قرمز رنگ است. وی طی یک سخنرانی در کنفرانس امنیتی RSA در این باره چنین می گوید:“ حس کردم یک زنبور مرا نیش زده است. آنها از یک سرنگ و بی حس کننده موضعی استفاده کردند.“

کرال به عنوان یک بیمار این چیپ را دریافت کرده است. وی به دو دارو حساسیت دارد و به خاطر تصادف حین اسکی، یک صفحه کوچک فلزی زیر چشم چپ وی نصب شده است. زمانی که چیپ توسط یک reader خواند ه شود، یک دکتر در بخش اورژانس می تواند به یک کلمه عبور 16 رقمی دست یابد که به وی اجازه خواهد داد با دسترسی به یک سایت، نام و مشخصات کرال، دکترش و ... را بیابد. آگاهی دکترها از وجود صفحه فلزی مذکور ضروری است. چشم چپ وی برای همیشه بزرگ شده است و بدون این اطلاعات ممکن است دکتر اشتباها جمجمه وی را سوراخ کند.

کرال نیز ابتدا با مسائل پشت پرده این چیپها مشکل داشته اما وی ریسکهای امنیتی این کار را قابل کنترل می داند. در حال حاضر چیپ تنها دارای یک عدد 16 رقمی است که کلمه عبور سایت است. در آن سایت نیز تنها اطلاعاتی قرار می گیرد که کاربر با آنها موافقت کرده باشد. وی همچنین اشاره می کند:“ برای خواندن اطلاعات چیپ توسط RFID باید فاصله این دو حداکثر حدود 8 سانتیمتر باشد، لذا سرقت اطلاعات از چیپ نیز به سادگی میسر نیست.) 7 (

5- ایرادات و مشکلات سیستم

موضوع چیپهای شناسایی زیر پوستی چند سالی است که موضوع مباحثات مختلف است. مدافعان حریم خصوصی تاکید دارند که ممکن است سارقان هویت، اطلاعات خصوصی فرد را از این شناسه های رادیویی به سرقت ببرند. ترس از این موضوع که دولتها از این چیپها بهره برداری کنند تا موقعیت فرد را شناسایی کنند، طرفداران آزادی را نیز به عکس العمل واداشته است. البته به نظر می رسد بعضی از این نگرانی ها بی مورد است اما به هر حال اعتراضات ادامه دارد.

بعضی فعالان ضد RFID  نامه ای هشدار دهنده از  طرف وزارت غذا و دارو یافتند که خطرات  این تراشه را نوشته بود.طبق این نامه بعضی خطرات این تراشه ها عبارت بودند از : عکس العمل بدن، ناسازگاری با بافت، مهاجرت تراشه از محل کاشت،خرابی تراشه،خطرات برقی و عدم سازگازی با MRI .با این حال نگرانی اصلی، حفظ حریم خصوصی اطلاعات ذخیره شده در این دستگاهها است.

6- داروهای تقلبی معضل بزرگ

یکی از بزرگترین معضلات در بخش مراقبت های بهداشتی  و درمان بیماری ها ، وجود داروهای تقلبی در بازار فروش داروهاست . مصرف داروهای تقلبی پیامدهای زیادی را در برخواهد داشت که ایجاد اثرات نامطلوب و عدم درمان ، ایجاد عوارض مختلف و حتی در نهایت مرگ را برای بیماران دارند.

برای مثال در سال 1995، 200 نفر در کشور نیجریه در اثر دریافت واکسن مننژیت تقلبی فوت نمودند. ویا مصرف شربت استامینوفن که در داخل آن دی اتیل گلیکول بکار رفته بود باعث مرگ بیش از 500 بیمار که اکثر آنها کودک بودند در چند کشور از جمله هند ، بنگلادش ، هایتی، نیجریه و آرژانتین شده است.

علاوه بر تبعات سنگین مصرف داروهای تقلبی برای بیماران ، تبعات اجتماعی توزیع و عرضه این فرآورده ها در جامعه نیز بسیار مهم و قابل توجه است ، از آن جمله می توان به بی اعتمادی کادر درمان نسبت به سلامت وکارایی داروهای موجود در بازار دارویی و کاهش اعتماد عمومی نسبت به اثر بخشی و سلامت داروها ودر نتیجه اثرات زیانبار اقتصادی این موضوع بر تولید کنندگان  قانونی  دارو،  اشاره نمود. ( 8 )

7-  برای شناسایی داروهای تقلبی چه باید کرد

مسئله دارو های تقلبی و توزیع آنها پدیده ای جهان شمول وهمه گیر است پس عزمی جهانی برای مبارزه با آن ضروری می نماید.

 سازمان بهداشت جهانی به تمامی کشورهای دنیا توصیه می کند اقدام به تنظیم قوانین مناسب و اجرای دقیق آن نمایند تا حتی المقدور راه برای سو استفاده افراد سودجو از خلا قانونی و نظارت دستگاههای اجرایی وجود نداشته باشد.

به علاوه هریک از کشورهای درگیر با این معضل نیز شروع به تلاش برای کاهش عرضه داروهای تقلبی نموده اند. به عنوان مثال کشور نیجریه واردات دارو از 30 کشور دنیا را ممنوع کرده است و یا در پرو وزارت بهداشت فعالیت اطلاع رسانی را به منظور آگاه سازی مردم از خرید دارو از داروخانه های مجاز آغاز نموده است.

کشورهای صنعتی دنیا نیز راهکارهای گوناگونی را برای جلوگیری از ورود یا عرضه فرآورده های تقلبی تجربه نموده اند . بعضی از فناوریهای مورد استفاده ، ساده و قابل پیاده سازی در تمام کشورهای دنیا هستند از جمله روش ارزیابی رنگ سنجی که برای تشخیص نمونه اصل داروهای ضد مالاریا با موفقیت همراه بود و یا استفاده از هولوگرام  و  بارکد  از دیگر راهکارهای مورد استفاده است.

سازمان غذا و داروی آمریکا نیز به کارخانه های دارو سازی توصیه می کند تا از فناوری RFID  استفاده نمایند. ( 8 )

از این روش می توان در زنجیره تامین دارو به صورت گسترده استفاده کرده و علاوه بر استفاده از این روش در زنجیره تامین  دارو و استفاده از مزایای آن در شرکتهای وابسته می توان مسیر حرکت داروها را ثبت کرد و بدین شکل از اصل بودن و یا تقلبی بودن داروها آگاه شد.

8- آخرین تحولات

واما آخرین پیشرفت در این زمینه را انجمن پزشکی آمریکا اعلام کرد که اخیرا  ابزارهایی تهیه و عرضه شده است که در ابعاد یک دانه برنج که با یک سوزن زیر پوست کاشته می‌شود و امکان دسترسی سریع پزشکان اورژانس را به پرونده پزشکی بیماران بسیار بد حال فراهم می‌کند.

این ابزارها می‌تواند با کمک به شناسایی بیماران و امکان دسترسی امن به اطلاعات بالینی "ایمنی و اثربخشی مراقبتهای بیماران" را بهبود بخشد.

این انجمن نسبت به پیامدهای بالقوه اجتماعی نظیر استفاده از این دستگاهها برای نظارت بر افراد که می‌تواند تجاوز به آزادی‌های فردی باشد، هشدار داده است. البته این انجمن توصیه کرده است این دستگاهها بدون رضایت آگاهانه بیماران در بدن آن‌ها کاشته نشود و پزشکان بر آنها نظارت داشته باشند.

9- نتیجه گیری

با پیشرفت علم و دانش بشر و گسترش علوم و تکنولوژی ، روابط انسانی نیز دچار پیچیدگیهای خاص خود شده است . اینترنت یکی از عوامل مهم در ایجاد پیچیدگی روابط بین انسانهاست . هرچند دهکده جهانی با استفاده از اینترنت و شبکه جهانی وب معنی می یابد ولی واقعیت آن است که عملا روابط بین انسانها همان روابط ساده و صمیمی وپاک یک روستا نخواهد بود . میلیاردها نفر دراین دهکده زندگی می کنند که هر کدام دارای خصایص و اخلاق مختلفی می باشند. نحوه رفتار و خصوصیات ساکنان دهکده جدید و نیز احتیاجات مختلف آنها روابطی جدید را می طلبد و نیازمند قوانین جدید و مورد پذیرش تمامی کشورهای اعضا این دهکده  است.

دریک چنین دهکده جهانی است که امکان تعریف واژگانی جدید همچون زنچیره توزیع ، همکاری های بین شرکتی  (B2B Collaboration)معنی پیدا می کنند .

مسائل درمانی و دارویی نیز علاوه بر اینکه از این قاعده مستثنی نیستند. بلکه از آن جهت که با سلامت و زندگی ساکنین دهکده در ارتباط هستند بسیار مهم  می باشند.

توانایی ذخیره سازی اطلاعات پزشکی افراد در زیر پوستشان و استفاده از آخرین تکنولوژیهای طراحی شده برای اطمینان از داروهای مورد مصرف بیماران علاوه بر اینکه باعث تحقق بیشتر درمانهای بیماریها و درکل ارائه خدمات بهتر (مثلا دسترسی به پرونده بیمار بدون واسطه و در کمترین زمان ممکن در هنگام نیازهای اورژانس ) می شود ، باعث پیچیدگی روابط مابین انسانها در زمینه های حقوقی و قضایی نیز می گردد.  به همان نسبت که ارتباطات ما بین افراد گسترده می شود به همان نسبت نیز امکان تخلفات  نیزبیشتر از پیش شده است . برای اجرای تکنولوژیهای جدید باید این مسائل را نیز مورد توجه قرار داده و بررسی کرد. همانطور که در متن نیز اشاره شد بشر نیازمند استفاده از تکنولوژیهای جدید بوده و باید کم کم  خود را برای رهایی از چالشهای بوجود آمده به علت  استفاده از تکنولوژیهای نوین آماده نماید.

بشر راه بقا و زندگی خود را خواهد یافت همانطور که تاکنون به آن دسترسی یا فته  است. زنجیره ارزش مراقبت های بهداشتی یکی از این دستاوردهاست و راهی به سوی آینده مشخص تر و برتر می باشد. در نهایت باید بزودی خود را  آماده پذیرش سیستم همکاریهای درمانی بین زنجیره های ارزش  مراقبت های بهداشتی نما ییم.

 7- مراجع

1-     جزوات آموزشی مدیریت زنجیره تامین  - دکتر زرگر – دانشگاه شیراز

2-    www.bearingpoint.com

3-    پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران (news.IranEMS.com )

4-    http://www.irbme.ir

5-    http://www.kineticconsulting.co.u

6-    http://fa.wikipedia.org

7-    http://www.ircert.com/News/The_man_with_the_RFID_arm.htm

8-    http://News.NyfaBlog.com

9-    فرمت مقاله بر اساس "فرمت مقاله فارسی اولین همایش بین المللی (سومین همایش ملی) روشهای تحقیق در علوم ، فنون و مهندسی " به آدرس www.icmrse.ir/negareshmaghalat.htm  وام گرفته شده است

برگرفته از سایت http://iranems.com نوشته شده توسط  بابک ایران نژاد