فردی نابینا وارد سوپرمارکت میشود، اجناس انتخابی خود را برداشته و با پرداخت اتوماتیک خارج میشود. خانم خانه به هر قفسه فروشگاه که نزدیک میشود صدای کالای انتخابی خود را میشنود.
همه مشتریان از لیست اجناس غیرمجاز لحظه به لحظه از روی شبکه مطلع میشوند.مسوول خرید بیمارستان در هر لحظه مطلع میشود چه دارویی را نباید خرید کند.بسته گوشتی را که از روی سوابق پزشکی شما تایید شده، میتوانید خرید کنید. در یخچال منزل مقدار برودت آن به طور اتوماتیک تعیین شده و مایکروفر هم میداند چند درجه حرارت برای پختن آن لازم است.راننده متخلف به محض ورود به منطقه ممنوعه، به طور اتوماتیک جریمه میشود.
اتومبیل پلیس کنار هر اتومبیل دیگری بایستد سوابق راننده و وضعیت اتومبیل را تشخیص میدهد.
حیوانات آموزشدیده میدانند به کدام مکان عمومی نباید وارد شوند.پرونده قضایی یک مجرم در روز پرواز وی تکمیل شده و تحت پیگرد قرار میگیرد. بلافاصله در فرودگاه شناسایی میشود. کارمند ردیابی میشود که در ساعتهای کاری چند بار محل کار را ترک کرده است.عملکرد پرستار ثبت میشود که وظایف مراقبت متوالی از بیمار را چگونه انجام داده است.مسافران مترو و هواپیما بدون حضور مامور کنترل بلیط سوار میشوند.
اینها همه به وسیله تکنولوژیRFID که چندان جدید هم نیست، و به زودی فراگیر میشود، قابل اجرا هستند.
شناسایی با استفاده از فرکانس رادیویی
Radio Frequency Identification (RFID)، یک فنآوری است که در تولید لیبلهایی به همین نام به کار میرود. برچسب RFID را میتوان برروی اشیای ریز و درشت و حتی حیوان و انسان نصب و یا همراه کرد. برخی برچسبها توانایی خواندن اطلاعات از چندین متر فاصله را دارند، حتی از فاصلههایی که ورای میدان دید باشد. بیشتر برچسبهای RFID حداقل از دو بخش تشکیل میشوند. یک بخش، مداری یکپارچه که برای ذخیره و پردازش اطلاعات به کار میرود و سیگنالها را با یکدیگر تلفیق، یا آنها را تفکیک میکند و همچنین میتواند برای عملکردهای ویژه دیگری به کار رود. دومین بخش، آنتنی است که برای دریافت و انتقال دادن اطلاعات به کار میرود.
تکنولوژی جدیدی به نام RFID بدون Chip (چیپ) وجود دارد که امکان شناسایی برچسبها را بدون نیاز به مدار فراهم میکند. بنابراین، این امکان را به وجود میآورد که برچسبهایRFID با قیمت ارزانتری نسبت به برچسبهای قدیمی چاپ شوند.
امروزه تاکید زیادی برای سرمایهگذاری بر روی استفاده ازRFID وجود دارد که با هدف تقویت کنترل کالاها و مدیریت بهتر انجام میگیرد.
تاریخچه برچسبهایRFID
در سال 1946 لئون ترمین، وسیلهای را برای اهداف جاسوسی در اتحاد جماهیر شوروی اختراع کرد که میتوانست امواج رادیویی را به همراه اطلاعات صوتی انتقال دهد. امواج صوتی دیافراگمی را به لرزش درمیآورند که آرام آرام به یک تشدیدکننده صدا تغییر شکل میداد و موجب میشد فرکانس امواج رادیویی منعکس شده تلفیق شوند. اگرچه این وسیله به منظور شنود پنهانی صداها استفاده میشد و نه به عنوان یک IDtag (برچسب شناسایی)، آن را به عنوان اولین فنآوری RFID به حساب میآورند. (البته برخی نیز شروع استفاده از فنآوری RFID را به اواخر دهه 1960 نسبت میدهند.)
اما ماریو کاردالو (Mario cardalo) مخترع، در سال 1973 پدر حقیقی اولین RFID پیشرفته (مدرن) به حساب میآید. RFID به شکل منفعل امواج رادیویی را انتقال داده و دارای حافظه است. این وسیله برای اولین بار در سال 1971 در فرودگاه نیویورک به کار رفت. همچنین از این وسیله که دارای حافظه 16 بیتی بود، برای استفاده در قسمت عوارضی فرودگاه نیز استفاده میشد.
در اولین برنامه اقتصادی که این محصول در سال 1969 به سرمایهگذاران اقتصادی معرفی شد، کاربردهای آن در حمل و نقل (شناسایی اتوماتیک وسایل نقلیه، سیستم پرداخت عوارضی خودکار، اعلامهای الکترونیکی، مسیریابی وسایل نقلیه، نظارت بر کارکرد وسایل نقلیه)، و نیز در امور بانکداری (کنترل اسناد به شکل الکترونیک، کارتهای اعتباری الکترونیکی)، و همچنین در مسایل امنیتی (شناسایی پرسنل، دروازههای خودکار، دزدگیر) و امور پزشکی (شناسایی پروندههای پزشکی بیماران) معرفی شد.
انواع برچسبهای RFID
برچسبهای RFID از سه نوع متفاوت تشکیل شدهاند: منفعل(Passive) ، کنشگر(Active) و نیمه منفعل (Semi-Passive)(مجهز به باتری). برچسبهای Passive نیازی به نیروی درونی ندارند. بنابراین فقط وقتی فعال میشوند که یکreader در مجاورت آنها قرار بگیرد و به آنها نیرو بدهد. در حالی که Semi-Passive و active ها نیاز به منبع نیرو (یک باتری کوچک) دارند.
Passive(منفعل)
RFIDهای passive دارای منبع نیروی درونی نیست. به شکل لحظهای جریان الکتریکی تولید شده در آنتن، توسط فرکانسهای رادیویی نیروی لازم را برای مدار به وجود میآورد تا به این وسیله بکار بیفتد و واکنش نشان دهد. برچسبهای Passive ، با بازگرداندن موج حامل صادر شده از reader ، سیگنال تولید میکنند. بنابراین آنتن باید به شکلی طراحی شود که هم از سیگنال دریافتی نیرو جذب کند و هم سیگنال بازگشتی را جابهجا کند.
برچسبهای Passive دارای دامنه بردی بین 10سانتیمتر تا چند متر هستند که این میزان به طراحی شکل آنتن آنها و فرکانس رادیویی آنها بستگی دارد. به خاطر سادگی طرح، این برچسبها بسیار مناسب برای تولید (از طریق چاپ کردن) هستند، مخصوصا آنتنهای آنها به خاطر عدم وجود منبع تغذیه این برچسبها کوچک است، بنابراین برای استفاده در فرکانسهای کمتر قابل نصب بر روی کارتهای کوچک هستند.
Active(کنشگر)
برعکس برچسبهای منفعل، لیبلهای اکتیو یا فعال دارای منبع نیرو (باطری) داخلی هستند که در مدار تولید نیرو و به سمتreader سیگنال پخش میکند.
برچسبهای فعال بسیار قابل اطمینانتر از منفعلها هستند. (و خطای کمتری دارند) چون دارای توانایی برقراری ارتباط بین امواج و reader هستند.
برچسبهای فعال به خاطر برخورداری از منبع نیروی خویش، با نیروی بیشتری نسبت به برچسبهای منفعل امواج را انتقال میدهند و این مزیت باعث میشود که در محیطهایی مانند آب (از جمله بدن انسان و دامها که از آب تشکیل شدهاند)، فلز (محتویات وسایل حمل و نقل، وسایل نقلیه) و یا در فاصلههای طولانیتر نسبت به سیگنالهای ضعیف واکنشهای بسیار قویتر تولید کنند. اما در عوض بزرگتر بوده و تولید آنها پرهزینهتر و عمر و کارکرد مفید آنها بسیار کوتاهتر است. بسیاری از برچسبهای فعال امروزی دارای دامنه بردی تا صدها متر و دارای باتریهایی با طول عمر بیشتر از 10 سال هستند.برخی برچسبهای فعال دارای سنسورهایی از قبیل کنترل حرارت هم هستند که برای نشان دادن حرارت کالاهای فاسد شدنی مانند فرآوردههای دارویی به کار میروند. انواع دیگر سنسورها که مرتبط با برچسبهای فعال هستند، قابلیت نشان دادن رطوبت، شوک، لرزه، نور، تشعشع، و حتی جوهایی مانند اتیلن را نیز دارند. برچسبهای فعال به طور کلی دامنه بردهای بالایی دارند. (حدود 500 متر) و نیز حافظه بیشتری نسبت به برچسبهای Passive دارند، همچنین دارای قابلیت ذخیره اطلاعات اضافی که از فرستنده و گیرنده دریافت میکنند- هستند.
وزارت دفاع ایالات متحده امریکا بیش از 15 سال است که به شکل موفقیتآمیزی از لیبلهای RFID فعال برای کاهش هزینههای مربوط به تشکیلات نظامی و تقویت نظارت بر زنجیره منابع موجود استفاده میکند.
Semi-Passive(نیمه منفعل)
برچسبهای نیمه منفعل در مورد برخورداری از منبع نیرو در درون خود، مشابه برچسبهای فعال هستند. اما باتری موجود در آنها فقط نیروی میکروچیپ را تامین میکند ولی سیگنال پخش نمیکند. فرآیند انعکاس امواج رادیویی بهreader مانند فرآیند موجود در فعالهاست.
دریافت امواج در مدارهای نیمه منفعل دارای 3 مزیت عمده است:
1- حساسیت بالاتر نسبت به برچسبهای منفعل
2- طول عمر بیشتر باتری نسبت به برچسبهای فعال
3- میتوانند عملیاتهای فعال (مانند کنترل حرارت) را با اتکا به نیروی ذخیره در خود انجام دهند، حتی در هنگامی که reader موجود نباشد.
Tag attachment(ضمیمه برچسب)
به طور کلی 3 نوع متفاوت RFID بر اساس ضمیمههای آنها وجود دارند: قابل ضمیمه شدن، قابل جایگذاری، و قابل وارد کردن.
استفادههای رایجRFID
استفاده از لیبلهای RFID آن قدر گسترده است که نمیتوان در اینجا آنها را برشمرد. از این گذشته میتوان برای آن موارد استفاده جدیدتری نیز ایجاد کرد. در اینجا به چند مورد پرمصرف اشاره میشود:
گذرنامهها
پدیده RFID در بسیاری از کشورها در گذرنامهها استفاده میشود. اولین بار در کشور مالزی از این فنآوری در گذرنامه استفاده شد (در سال 1998). علاوه برثبت اطلاعات بر روی گذرنامه، گذرنامههای الکترونیکی مالزیایی، تاریخچه پروازها (زمان، تاریخ و مکان پرواز) و ورود و خروج از کشور را نیز ثبت کردند. استانداردهای گذرنامههای RFID در سازمان بینالمللی پروازهای غیرنظامی (IGAO) کنترل میشود.
کارتهای RFID با آغاز سال 2006 در گذرنامههای جدید گنجانده شدهاند. ایالات متحده آمریکا 10 میلیون گذرنامه الکترونیکی در سال 2005 تولید کرده که تخمین زده شده تا سال 2006، این میزان به 13 میلیون عدد برسد. در چیپهای این گذرنامهها علاوه بر همان اطلاعات گذرنامههای قدیمی یک عکس دیجیتالی از دارنده گذرنامه را نیز ثبت میکنند. در گذرنامهها یک لایه فلزی باریک تعبیه خواهد شد تا پس از بسته شدن گذرنامه، دیگران نتوانند اطلاعات آن را بخوانند.
پرداختهای مربوط به ترابری و حمل و نقل
در سرتاسر اروپا، به ویژه پاریس، لیون، مارسی در فرانسه و کشورهای پرتغال، ایتالیا و بلژیک از RFID برای سیستم پرداخت در ازای استفاده از وسایل نقلیه عمومی استفاده میشود. این سیستم تحت نظارت یک شرکت استاندارد بینالمللی به نام calyps است.
همچنین در دیگر نقاط جهان مانند سئول، هنگکنگ، ایالات متحده، روسیه، اسکاندیناوی و دبی نیز از سیستمهای مشابه استفاده میشود.
Product tracking(ردیابی کالا)
برچسبهای RFID کمکم در حال جایگزین شدن برای بارکد کالاها هستند. در کشور کانادا از این سیستم استفاده میشود. در کتابفروشیها نیز از کارتهایRFID با فرکانس بالا برای کنترل کالا و جلوگیری از سرقت کتابها استفاده میشود. کارتهای اعتباری American Express نیز مجهز به برچسب فرکانس بالای RFID هستند.
Automotive(صنعت اتومبیل)
برچسبهای RFID مایکروویو در دامنه بردهای بلند نیز برای کنترل وسایل نقلیه به کار میروند. از سال 1990 برچسبهای RFID بر روی کلیدهای وسایل نقلیه (اتومبیلها) به کار رفتهاند.
بدون RFID اختصاصی هر ماشین، ماشین روشن نمیشود. همچنین کارخانجات Lexus و Toyota نیز از این فنآوری استفادهمیکنند.
شناسایی حیوانات
RFIDهای قابل جایگذاری برای شناسایی حیوانات میتوانند استفاده شوند.Transponderها (دستگاههای گیرنده خودکار) شبیه RFID های Passive هستند که بر روی میکروچیپ تولید شده و روی بدن حیوانات نصب میشوند.
RFID در سیستم انبارداری
از کارتهایRFID برای حصول اطلاع دقیقتر از موجودی انبار نیز استفاده میشود.
کاشت بر روی پوست بدن انسان
چیپهای RFID که برای استفاده بر روی حیوانات طراحی شده بودند بر روی انسان نیز استفاده میشوند. برای اولین بار در سال 1998 یک پروفسور انگلیسی به نام کوین وارویک، چیپ RFID را بر روی دست خود نصب کرد. نایتکلابهای بارسلون اسپانیا و روتردام هلند از این نوع چیپها برای شناسایی مشتریهای VIP استفاده میکنند، که همچنین برای پرداخت نوشیدنی نیز میتوان از آن استفاده کرد.
RFIDدر کتابخانهها
در میان کاربردهای متفاوتی که RFID دارد در کتابخانهها نیز از این فنآوری استفاده زیادی میشود. این فنآوری کمکم جایگزین بارکدهای قدیمی شده است که بر روی کالا (کتاب،CD ،DVD ها) نصب میشوند. همچنین RFID میتواند عناوین مربوط به محصول، مانند عنوان کتاب و یا نوع دیگر محصولات را در خود ثبت کند. برچسبهای RFID به کار رفته در کتابخانهها (در آمریکای شمالی) اغلب در اندازهای حدود 50*50 میلیمتر و در اروپا در اندازه 75*50 میلیمتر است. همچنین میتواند به عنوان محافظ امنیتی برای جلوگیری از سرقت کالا عمل کند که جایگزین نوارهای قدیمی الکترونیک شده است.
از آنجایی که ارقام ثبت شده بر روی برچسب RFID خوانا هستند دیگر نیاز به باز کردن کتابها و یا جلد DVD ها برای خواندن مشخصات آنها نیست و این امر از اصطکاک کالا جلوگیری میکند.از آنجایی که برچسبهای RFID روی کالا در حال حرکت نیز قابل خوانده شدن هستند، کار صندوقدار نیز راحتتر شده و در وقت صرفهجویی میشود. علاوه بر این قفسههای کتاب را میتوان با سرعت بیشتری چید بدون آنکه نیاز به جابهجایی کتابها در آینده وجود داشته باشد.
مشکلات مربوط به RFID
استفاده از لیبلهای RFID علیرغم مزایای فراوانی که دارد، مشکلاتی را نیز با خود به همراه میآورد که در مواردی شیرینی کاربرد آن را، به تلخی میکشاند. چند تا از این مشکلات و ناهمواریها چنیناند:
استانداردسازی جهانی: از آنجایی که استاندارد هر کشوری در مورد RFID ممکن است با کشور دیگر قدری متفاوت باشد، شکلهای متعدد RFID که در آمریکا استفاده میشوند با آنهایی که در اروپا و ژاپن استفاده میشوند، ناسازگاری دارند. هنوز استاندارد جهانی مثل بارکد، برای RFID به وجود نیامده است.
دردسرهای امنیتی: یکی از مشکلات امنیتی اولیه در مورد این فنآوری، ردیابی غیرقانونی برچسبهای RFID است. این برچسبها که در سرتاسر جهان قابل خوانده شدن هستند از نظر امنیتی در مورد مکان خصوصی افراد و امنیتهای مربوط به کالا و یا امنیت نظامی، در معرض خطر قرار دارند.
برای جلوگیری از شبیهسازی برچسبها از رمزگذاری (Cryptography) استفاده میکنند. بعضی برچسبها دارای کد در حال چرخش هستند که پس از هربار اسکن کردن تغییر میکند. برچسبهای رمزدار و یا رمزگذاری شده بسیار گرانتر از انواع معمولی آنها بوده و در نتیجه از این نوع برچسبها کمتر استفاده میشود.
ویروسها: در سال 2006، شرکت Arstechnica از یک ویروس گزارش داد که باعث پر شدن بیش از اندازه حافظه موقت کامپیوتر میشد و احتمال داشت سیستم انتقال بار در فرودگاه را مختل کند و یا اطلاعات محرمانه موجود در گذرنامهها را بخواند.
گذرنامهها: برای ایمنتر ساختن گذرنامهها، چندین کشور گذرنامههای خود را بهRFID مجهز کردهاند. اگر چه رمز موجود بر روی چیپهای کشور انگلستان پس از 48 ساعت هک شد، پس از آن محققان اقدام به شبیهسازی اطلاعات گذرنامه کردند تا امنیت گذرنامه در هنگام فرستاده شدن (پست شدن) به صاحبش حفظ شود.
حریم خصوصی: چالشی بحثبرانگیز!
کاربردRFID ، واکنشهایی را هم در جامعه برانگیخته است. تنها دولتها نیستند که نگران هک شدن اطلاعات یا گذرنامههای تقلبی هستند. مردم نیز برای خود حریمی دارند که مایل نیستند در هر لحظه توسط عوامل مختلف دولتی یا در فعالیتهای روزمرهشان فاش شود.
شما چه احساسی خواهید کرد اگر روزی متوجه شوید که لباس زیر شما در مورد مکانهای مختلفی که به آنجا میروید گزارش میدهد؟ سناتور ایالت دبرابوون در یک سخنرانی در سال 2003 این موضوع را مطرح کرد.
استفاده از تکنولوژی RFID چالش قابل ملاحظهای ایجاد کرده و حتی منجر به تحریم بعضی کالاها از طرف گروههای طرفدار حریم خصوصی مشتریان، شده است. (برای مثال کاترین آلبرشت و لیزمک اینتایر از شرکت CASPIAN که بهRFID نام <چیپ جاسوس>[spychip] دادهاند.)
دو موضوع اصلی مربوط به حریم خصوصی در مورد RFID عبارتند از:
- از آنجایی که خریدار کالایی که بر روی آن RFID نصب باشد، لزوما از وجود آن اطلاعی ندارد و این برچسب تا فاصلههای گاه دور هم قابل خواندن است، (بدون اطلاع دارنده آن) امکان دسترسی به اطلاعات حساس و محرمانه در مورد شخص و بدون رضایت او به وجود میآید.
- اگر یک کالای برچسبدار خریداری شده توسط کارت اعتباری (credit card) پرداخت شده باشد، که دارای RFID باشد، امکان شناسایی هویت خریدار از طریق ID منحصر به فرد موجود در کارت اعتباری او (که به شکل جهانی است) وجود دارد.
بیشتر نگرانیها در این باره است که برچسبهای RFID که به محصولات تولید شده وصل میشوند حتی پس از خریداری شدن محصول نیز، عمل میکنند. بنابراین میتوان از آنها برای نظارت و تحت نظر گرفتن دیگران استفاده کرد یا در اهدافی غیر از موارد استفاده برای این محصول از آن استفاده کرد. نگرانیهای موجود منجر به استفاده از برچسبهایی جدید به نام clipped tags (برچسبهای اصلاح شده) شده است. از این برچسبها برای افزایش دادن امنیت حریم خصوصی مشتریان استفاده شده است. این برچسبها توسط شرکت IBM طراحی شدند. پس از خرید کالا مشتری میتواند بخشی از روی برچسب را بکند در نتیجه برچسب موجود فقط در فاصلههای نزدیک (چند سانتیمتری) عمل میکند، این برچسبها همچنین قابل بازیافت خواهند بود.
بد نیست به این چند مورد اعتراض و مقاومت در برابر کاربرد RFID نیز اشارهای شود:
- توانایی برچسبهای RFID در نقض حریم خصوصی استفادهکنندگان آن، در یک برنامه pilot توسط شرکت Gillette به نمایش گذاشته شد، که با تعبیه قفسههای هوشمند tesco در کمبریج انگلستان انجام شد. به این شکل که آنها به صورت خودکار از خریدارانی که تیغهای مجهز به برچسب RFID را از قفسهها برمیداشتند تا اطمینان حاصل کنند آیا این فنآوری برای جلوگیری از سرقت از مغازهها به کار میرود، عکس گرفتند. این آزمایش منجر به تحریم خرید از محصولات دو شرکت Gillette و Tesco توسط مردم شد.
- در موردی دیگر که توسط روزنامه Chicago sun -timesاز آن پردهبرداری شد، قفسههای فروشگاه wal mart در شهر آکلاهامای آمریکا مجهز به reader هایی شدند که محتویات جعبههای روژ لب شرکت max factor را ردیابی کنند. تصاویری که از طریق web cam قفسهها را نشان میدادند تا 750 مایل (1200 کیلومتر) قابل ردیابی بودند که میتوانستند نشان دهند در چه زمانی این روژ لبها از روی قفسهها برداشته شدهاند و همچنین مشتریان را نیز در حال حرکت نشان میدادند.
- در ژانویه 2004 حمایتکنندگان حقوق شخصی مشتریان از انجمن CASPIAN و FoeBud (آلمان) به کنفرانسی از طرف شرکت METRO دعوت شده بودند که در آنجا پروژه RFID Pilot نصب شده بود. به شکل اتفاقی اطلاع حاصل شد که دستگاههای METRO که برای دریافت پول از مشتریان طراحی شده بودند و حاوی RFID بودند ID (هویت) مشتریان را در خود ثبت میکردند. این موضوع نه برای مشتریان و نه برای حمایتکنندگان حقوق شخصی مشتریان فاش نشده بود. این موضوع علیرغم ادعای شرکت METRO اتفاق افتاده بود که اطلاعات مربوط به هویت هیچ مشتری ردیابی نمیشود و موضوع استفاده از RFID نیز به کلی از دید دیگران پنهان مانده بود.
RFIDو هکرها
RFID یکی از موضوعهای اصلی بحث انجمن chaos communication congress در سال 2006 در آلمان و بخش عمدهای از عناوین روزنامهها بود. عناوینی از قبیل گذرنامههای الکترونیک، رمزگذاری و همچنین بلیطهای جام جهانی فوتبال .2006 بحث در مورد این بود که چگونه RFID برای اولین بار به شکل واقعی در سطح جهانی در جام جهانی فوتبال 2006 مورد استفاده قرار گرفت.
در 22 جولای سال 2006، خبرگزاری رویتر گزارش داد که دو نفر هکر، در کنفرانسی در نیویورک نشان دادند که فنآوری RFID و سیگنالهای آن قابل شبیهسازی و هک شدن هستند و آن طورکه پیش از آن گفته شده بود، از نظر امنیتی ایمن نیستند.
با این همه RFID به خاطر مزایای فراوانی که دارد، راه خود را باز میکند.
نویسنده : بهنام پیشعلی
برگرفته از سایت http://www.iranprint.com